Јосип Броз Тито почина на 4 мај 1980 година во 15 часот и 5 минути во Клиничкиот центар во Љубљана, три дена пред неговиот 88 роденден. Оттогаш поминаа 44 години, а за тие години се развија бројни теории на заговор поврзани со поранешниот претседател на СФРЈ.
Двете најчести теории се дека идентитетот на Тито го презел австроунгарски агент или руски генерал Николај Лебедев. Вистинскиот Тито наводно умрел порано, иако многу теоретичари на заговор наведуваат различни датуми на неговата смрт. Поборник на теоријата за тајниот идентитет на Јосип Броз бил и Александар Матуновиќ, поранешен доктор на Тито.
Тајната на чантата на Тито
Матуновиќ е автор на книгата „Енигма Броз: Кој си ти, другар претседателе“, во која пишува дека Тито ја чувал тајната на својот идентитет во својата актовка – која секогаш ја носел со себе. Дополнително на мистичноста на целата теорија е и деталот дека чантата наводно била направена од змиска кожа.
Според тврдењата на Матуновиќ, содржината на чантата била обезбедена со клуч и мал катанец. Еден од членовите на комисијата за расчистување на наследството на Тито му открил на Матуновиќ по смртта на маршалот дека торбата содржи копија од извештајот на австроунгарското Министерство за војна од есента 1915 година, кој содржи список на австриски офицери, не-офицери и војници кои загинаа за време на битката за Галиција, се вели во книгата. д-р Александар Матуновиќ напиша:
“Тито имаше мала актовка, ми се чини дека е од змиска кожа. Секогаш ја носел со себе. Содржината на чантата, покрај клучот, била обезбедена и со мал катанец. Во два наврати – влегување Го затекнав како претура покрај чантата, а кога ќе влезев внатре, тој брзо ја затвори чантата членовите на комисијата за средување на наследството на Тито, еден од членовите на комитетот, Звонко Костиќ, ми кажа дека покрај златниот накит, го пронашле и умрениот лист на Даворјанка – Зденка Пауновиќ, од 1 мај 1945 година , венчаница со Јованка Будисављевиќ, во 1952 година. Имаше и копија од извештајот на австроунгарското воено Министерство, во кој има список на австриски офицери, подофицери и војници кои загинале за време на битката во Галиција. На списокот се најде името на капларот Јосип Фрања Броз, пренесува Дневно.хр.
Меѓу загинатите е и капларот Јосип Фрања Броз. Историчарот Марковиќ ја отфрла оваа теорија и додава дека имало уште многу приказни за националното потекло на Тито.
„Беа измислени теории за полски Евреин, Русин, Австриец, Италијанец, Русин Германец, Чех, Унгарец, вонбрачен син на виенски Евреин, советскиот дипломат Лебедев“, рече Марковиќ.
„За време на војната се споменуваа Коста Наѓ, Моша Пијаде, па дури и жена.
Марковиќ рече дека „еден од најимагинативните публицисти, Момчило Јокиќ, тврдел дека Јосип Броз заедно со Хитлер и Крлеж посетувал воено разузнавачко училиште во Пеќ (илјадници биографи на Хитлер не ја дознале оваа тајна) и дека вистинскиот Броз починал во 1913 година. и дека неговиот идентитет го претпоставил австроунгарски разузнавач“.
„Доктор Матуновиќ [креаторот на теоријата за актовката], кој беше доктор на Тито кратко време, тврдеше дека вистинскиот Јосип Броз умрел во Русија и дека Тито бил „типичен претставник на германската раса“, веројатно Германец од Русија. кого Советите го вметнаа како агент во Југославија“.
Марковиќ потсетува и на хрватскиот филм Јозеф од 2011 година. Во овој филм неколку измамници на Источниот фронт во Првата светска војна си ги крадат документите на загинатиот Јосип Броз еден од друг.
Последен од нив подоцна стана Тито. Марковиќ истакнува дека овие имагинативни хипотези потекнуваат од различни извори, вклучително и апокрифни приказни дека Тито во неколку наврати не бил препознаен ниту од неговите најблиски роднини и соседи.
„Прво, тие приказни се главно измислени. Второ, неговото семејство во голема мера се распространети од Кумровац“.
„Самиот Тито во првата верзија на Анексот на Дедиер изјави дека не го познава неговиот брат Мартин, ниту го познава, кога се сретнаа на станицата во виенскиот Ново Место во 1912 година. Пред тоа Мартин последен пат го видел Јожа кога имал десет години“.
Марковиќ додава дека во свет без фотографии е многу потешко да се задржи нечија слика во меморијата.
„Жителите на земјата од почетокот на 20 век [како Тито], генерално немаат фотографии пред војска, свадба или одење на училиште.
Еден од луѓето околу Јосип Броз, кој се сомневаше, а подоцна тврдеше дека има докази дека Тито не е личноста за која тврдеше дека е, е неговиот личен лекар д-р Александар Матуновиќ. Маршалот го лекуваше од 1975 до 1979 година, односно речиси до неговата смрт. Тој напиша дека „Пронајдениот извештај го поткрепува изразениот сомнеж, односно мислењето дека Тито не е Јосип Фрањо Броз од Кумровац, туку дека зад тоа име се крие друго лице“.