На девојката со зелени очи пред 40 години цел свет и се восхитуваше. Нејзината фотографија го обиколи светот, а интересно е што и самата Гула за прв пат ја видела дури 17 години подоцна.
Шарбат Гула беше млада зеленоока Авганистанка, чија фотографија објавена во National Geographic во 1985 година, стана симбол на војните во земјата. Фотографијата ја направил американскиот фотограф Стив МекКари кога била тинејџерка која живеела во бегалски камп на пакистанско-авганистанската граница. Нејзината идентификација беше откриена дури во 2002 година, кога Мекари се врати во регионот и ја најде.
Оттогаш оваа фотографија многупати го обиколи светот, а интересно е што самата Гула ја видела дури 17 години подоцна.
Стив МекКари тогаш работеше како фоторепортер на National Geographic во Пакистан, за време на раните години од советската инвазија на соседен Авганистан. За време на едно снимање влегол во исламско училиште за девојчиња во бегалски камп, а првото нешто што го видел биле прекрасните зелени очи на тогаш десетгодишната Шарбат Гула.
Иако на почетокот сакала да го сокрие лицето, фотографот побарал помош од нејзиниот учител, кој ја убедил да соработува. Во едно интервју, Гула призна дека се сеќава на „само нејзиниот гнев“ што го почувствувала додека ја фотографирала таа, сега култна, фотографија. Имено, во културниот контекст на паштунските норми, постапките на МекКари се сметаа за крајно наметливи. Таму, не беше вообичаено девојката да го открива своето лице, да има блиска интеракција или да воспостави контакт со очи со мажи надвор од нејзиното семејство.
Иако фотографијата беше придружена со натпис „Вознемирениот поглед ги открива стравовите на авганистанскиот бегалец“, години подоцна се покажа дека изгледот е поверојатно резултат на непријатноста и стравот што Гула ги чувствувал додека ја фотографирал МекКари.
Фото: Урлих Пери/AFP/Profimedia
Додека таа фотографија го издигна МекКери до височините на светот на фотографијата и му донесе материјална корист, Гула не доби ништо од неа! Новинарите на National Geographic решија да ја побараат 17 години подоцна и да направат нов портрет на сега веќе порасната Гула. За жал, единствената промена во нејзиниот живот беа годините.
Во меѓувреме, Гула се омажила на 13 години и го напуштила училиштето, а дури тогаш, 17 години подоцна, дознала дека нејзината фотографија го обиколила светот.
„Таа фотографија ми зададе многу проблеми… Посакувам никогаш да не беше направена. Добро се сеќавам на тој ден, на тој фотограф што дојде на училиште. Бев дете. Не ми се допаднаа фотографиите. Во авганистанската култура, жените не се појавуваат на фотографии. Но, немав многу избор“, изјави таа за италијанскиот весник „Република“ минатата година.
И додека нејзината фотографија стана позната низ целиот свет, Гула се бореше за опстанок со сопругот и децата на границата меѓу Пакистан и Авганистан. Подоцна, нејзиниот сопруг починал, а таа останала сама со своите деца на милост и немилост на неговото семејство. Проблемите не завршија тука. Во 2016 година пакистанските власти ја уапсија под обвинение дека фалсификувала лична карта за да остане на нивна територија. Иако тоа беше вообичаена практика, властите одлучија да ја казнат жената која стана симбол на Авганистан.
Гула потоа се вратила со своето семејство во Кабул, каде што тогашниот претседател Ашраф Гани и авганистанската влада ја пречекале, ветувајќи и стан за да може да живее достоинствено и безбедно во својата татковина. Меѓутоа, нејзината ќерка не можела да се школува, иако многу го сакала тоа. Поради ова, но и поради екстремно лошите услови за живот, семејството почнало да бара побезбедно место за живеење. Среќата конечно им се насмевна во 2021 година кога италијанската влада им ги отвори вратите, па сега Гула и нејзините деца живеат во мал италијански град.
„Имав слобода на избор. Кога пристигнаа талибанците, сфатив дека ќе ми биде тешко да останам во мојата земја бидејќи бев премногу позната во Авганистан. Неколку влади ни понудија помош, но јас ја избрав Италија затоа што слушнав многу за неа, за нејзините места, но и за нејзините луѓе. Сите велеа дека Италијанците се љубезни и гостопримливи. Знаев само дека Италија направи многу за Авганистан“, изјави Гула за La Repubblica, додавајќи дека Италија имала корист и за нејзините деца.
„Кога почина мојот сопруг, неговото семејство не дозволи мојата ќерка да се школува, иако таа многу го сакаше тоа. И не можев да направам ништо за да ја сменам нивната одлука. Но, денес можам. Тука сме слободни и имаме избор. Мојата ќерка сака да стане докторка, а јас и ветив дека ќе направам се за да и ја остварам желбата“, изјави Гула и нагласи дека Италијанците се љубезни кон неа. Сепак, таа не разговара со многу луѓе поради јазичната бариера, но тоа не и пречи, таа е среќна затоа што никој не знае која е.
„До сега речиси никој не знаеше кој сум и тоа ми одговара. Искрено, првиот пат кога отидов во болница овде, лекарите и медицинските сестри ме погледнаа и ме прашаа дали јас сум девојката на фотографијата. На крајот сами решија дека не сум, и јас се радував поради тоа. „Само мојот наставник по италијански јазик, мојот доктор и уште неколку луѓе ја знаат мојата приказна и мило ми е што е така“, заклучила таа.